Lumen i Lux – czym są?

Choć może nam się wydawać, że lumen i lux są pojęciami współczesnymi, to jednak nie są. Po raz pierwszy zostały one zdefiniowane w XIII wieku przez Bartłomieja z Bolonii, włoskiego teologa, w „Tractatus de luce”. Zdefiniował tam lux jako promienie, które są generowane przez źródło światła, a lumen jako rozproszenie tego światła w przestrzeni.

Obecnie są one bardzo ważne dla konsumenta końcowego, ponieważ pojęcia te pozwalają na dokonanie właściwego wyboru pomiędzy różnymi produktami oświetleniowymi.

Jak obecnie definiuje się luksy i lumeny

Obecnie ich definicja nie różni się zbytnio. Chociaż w XIII wieku światło było rzucane za pomocą zupełnie innych środków niż dzisiaj, takich jak świece woskowe lub łojowe oraz lampy olejowe, światło rozchodzi się w ten sam sposób. Zmienia się tylko ilość emitowanego światła i to, co je generuje. Tak czy inaczej, dla lepszego zrozumienia tych pojęć, interesujące jest posiadanie pełniejszej i bardziej aktualnej definicji.

Definicja luksa

Luks(lx) to strumień światła rzucany przez dane źródło na powierzchnię znajdującą się w pewnej odległości od niego. Luks jest jednostką natężenia oświetlenia w systemie międzynarodowym.

Co to są lumeny

Lumen (lm) to jednostka, która pozwala nam zmierzyć ilość światła (luminację lub strumień świetlny) emitowanego przez dane źródło, bez uwzględniania takich czynników jak oświetlana przestrzeń czy kąt rozwarcia wiązki światła. Dzięki temu można np. porównać żarówki LED z żarówkami halogenowymi, aby dowiedzieć się, która z nich będzie bardziej świecić.

Każdy producent mierzy jasność swoich produktów za pomocą tak zwanej sfery Ulbrichta. Źródło światła umieszcza się w centrum kuli, która przechwytuje całe emitowane przez nią światło.

Pomiar lumenów na kuli Ulbrichta
Pomiar lumenów wytwarzanych przez żarówkę na kuli Ulbrichta

Równoważność lumenów

Jak zaznaczyliśmy, lumen pozwala nam na jednoznaczne porównanie ilości światła emitowanego przez np. żarówkę. W poniższej tabeli zobaczymy kilka równoważności pomiędzy lumenami emitowanymi przez różne technologie oświetleniowe a ich zużyciem.

Lumen (lm)LEDŻarówkaNiskie zużycie
90010W80W20W
108012W100W24W
135015W120W30W

Ile lumenów potrzebuję na metr kwadratowy?

Po określeniu obu pojęć, czas dowiedzieć się, ile światła potrzeba w danym pomieszczeniu. Na podstawie powyższych definicji i w zależności od aktywności, która ma być rozwijana w danej przestrzeni, będziemy potrzebowali określonej liczby luksów (lm/m2).

Istnieją przestrzenie o minimalnych wymaganiach świetlnych (od 50 do 200 lx), takie jak korytarze, sale i ogólnie ciągi komunikacyjne. Inne, bardziej wymagające obszary (od 300 do 1000 lx) obejmują miejsca pracy, szkoły, sklepy itp. Wreszcie istnieją pomieszczenia o specjalnych wymaganiach (powyżej 1.000 lx), takie jak sale operacyjne, sklepy z zegarkami itp. W domach wartości natężenia oświetlenia wahają się od 150 lx do 500 lx. Można też zapoznać się z przewodnikiem po zalecanych poziomach iluminacji w domach.

Luksów nie znajdziemy w opisach produktów oświetleniowych, ponieważ zależą one od charakterystyki środowiska, w którym są zainstalowane.

Kwestia polega na tym, że o ile lumeny generowane przez różne elementy oświetleniowe, które znajdziemy na rynku, są danymi łatwymi do poznania, ponieważ są podane na samym opakowaniu produktu. Luksy, czyli wartość, która nas naprawdę interesuje, nie są wskazane wśród cech produktów. Dzieje się tak dlatego, że natężenie oświetlenia, czyli ostatecznie liczba lumenów na metr kwadratowy padających na daną powierzchnię, zależy od innych parametrów spoza specyfikacji technicznej samej oprawy, takich jak:

  • Przy obliczaniu wartości iluminacji decydujące znaczenie mawielkość oświetlanej powierzchni.
  • Wysokość, na której umieszczona jest oprawa. Jest to szczególnie ważne, ponieważ nadmierne lub niedostateczne światło będzie negatywnie wpływać na rozwój wykonywanych czynności.
  • Odbicie na suficie, ścianach i podłodze, a także temperatura barwowa (zimna, neutralna lub ciepła) rzucanego światła.
  • Jasność zainstalowanychżarówek lub lamp, czyli emitowane przez nie lumeny.
Badanie luminescencji pokazujące rozkład luksów
Studium oświetlenia pokazujące gęstość luksów w biurze.

Aby poznać ilość istniejących luksów, stosuje się specjalne urządzenia pomiarowe (luksomierze) używane na ogół przez profesjonalistów. Problem w tym, że można ich używać tylko przy już zainstalowanym systemie oświetleniowym. Z tego powodu w Ledkia dysponujemy zespołem fachowców wyposażonych w najnowsze narzędzia oświetleniowe CAD, którzy doradzą Ci przy wyborze najbardziej odpowiedniego produktu dla Twojego projektu niezależnie od jego wielkości i złożoności.

Pamiętajmy, że odpowiednie i wystarczające oświetlenie poprawia komfort pracy i zmniejsza zmęczenie wzroku. Nie ma znaczenia, czy czytamy w łóżku, naprawiamy telefon komórkowy czy cieszymy się miłą kolacją z przyjaciółmi.